اهمیت برنامه ریزی
 
• تعریف: برنامه‏ ریزی طراحی یک شیوه برای رسیدن به هدف می‏ باشد.
 
• چگونگی برنامه ‏ریزی: برنامه ریزی را می‏توان به ۳ قسمت تقسیم نمود:
۱ ـ برنامه‏ ریزی بلند مدت
۲ ـ برنامه ‏ریزی میان مدت
۳ ـ برنامه ریزی کوتاه مدت
واحد اصلی و سنگ بنای برنامه‏ ریزی موفق، برنامه ریزی‏ های کوتاه مدت است. مدت زمان برنامه‏ های کوتاه مدت، یک هفته است. به عبارت دیگر اگر داوطلبی برنامه‏ های هفتگی خود را به خوبی انجام دهد جمع جبری این برنامه‏ ها منجر به برنامه مناسب طولانی مدت می‏ شود.
 
• تخمین ساعات مطالعه در یک هفته: آغاز مطالعه باید با حجمی منطقی و قابل انجام و به دور از ایده‏ آل‏ گرایی باشد. به عنوان مثال فردی که تاکنون هفته‏ ای ۱۰ ساعت هم مطالعه نداشته است نمی‏ تواند به صورت ناگهانی ساعت مطالعه‏ اش را به هفته‏ ای ۴۰ ساعت برساند. این افزایش ناگهانی را شاید بتوان برای یک هفته تحمل کرد ولی از آنجایی که افزایش درس خواندن منوط به کنار گذاشتن و کم کردن عادات غلط (مثل تماشای تلویزیون، تلفن، اینترنت و تفریحات دیگر) می‏ باشد، این کار به صورت ناگهانی امکان‏ پذیر نیست، لذا افزایش ساعت مطالعه باید به صورت تدریجی صورت گیرد.
جهت تخمین واقعی ساعات مطالعه در یک هفته فرد باید تمام کارها (اعم از درسی و غیردرسی) را در جدولی ثبت نماید؛ تا در آخر هفته جمع ساعات مطالعه را به دست آورد. حال با کمک این عدد به دست آمده می‏ تواند تخمین واقع‏ بینانه‏ ای از ساعات مطالعه هفتگی به دست آورد و براساس این عدد ساعات درسی خود را به تدریج بالا و بالا و بالاتر ببرد.
 
 • برنامه ریزی مطالعاتی برای درس‏ های مختلف: به دلیل آنکه دروس مختلف پزشکی حجم و دشواری گوناگونی دارد یکی از کارهای مهم در برنامه ریزی، تقسیم صحیح ساعت مطالعه برای درس‏ های گوناگون است. برای توضیح در مورد این مطلب به ذکر چند مثال می‏ پردازیم:
۱ ـ ‌مسلماً ساعات لازم برای خواندن درسی مانند داخلی برابر با درسی مثل پوست یا چشم نمی‏ باشد.
۲ ـ در هر درس نیز فصول مختلف اهمیت گوناگونی دارند. مثلاً در درس گوارش، فصولی که در آنالیز آماری درصد بیشتری دارند شامل: زخم پپتیک، هپاتیت، خونریزی‏ های گوارشی، سندرم روده تحریک‏ پذیر و بیماری‏ های التهابی روده (IBD) هستند. مسلماً زمان و دقتی که باید برای فصل زخم پپتیک گذاشت برابر با زمانی که مثلاً برای فصل زردی (هیپربیلی‏روبینمی) باید گذاشت نیست.
 
• عوامل مؤثر در سهم هر درس در برنامه ریزی مطالعاتی

۱ ـ اهمیت درس در امتحانات پرانترنی و دستیاری: دروس ماژور به ویژه داخلی بیشترین اهمیت را در امتحانات دستیاری و پرانترنی دارند به همین دلیل احتیاج به زمان بیشتری دارند.

۲ ـ حجم درس: دو درس در امتحان دستیاری از حجم بسیار بالایی برخوردار هستند: ۱ـ عفونی،۲ـ پاتولوژی. مسلماً زمانی که برای این دو درس در نظر گرفته می‏ شود باید بیشتر از سایر دروس مینور باشد.

۳ ـ ضریب هر درس: در طی یک و دو سال اخیر همواره این مسئله مطرح بوده است که در امتحان دستیاری براساس رشته انتخابی داوطلب باید برای هر درس ضریب گذاشته شود؛ حال با توجه به این مقدمه ممکن است که در امتحانات دستیاری آینده ضریب بر هر درس گذاشته شود، لذا با توجه به علاقمندی شما به هر رشته ممکن است در آن درس ضریب گذاشته شود. مثلاً اگر داوطلبی به رشته رادیولوژی علاقمند باشد ممکن است سؤالات رادیولوژی برایش ضریب ۴ بخورد.
 
• ذکر نکات بسیار مهم در برنامه ریزی
۱ ـ در طول هر هفته باید ساعاتی را برای قسمت‏ های عقب افتاده احتمالی که قطعاً برای هر فردی ممکن است در طول این دوره رخ دهد در نظر گرفته شود.
۲ ـ هیچ درسی را به بهانه‏ ای که بعداً آن را خواهم خواند نباید کنار گذاشت، زیرا این دروس به زمان نزدیک به آزمون موکول می‏ گردند. در صورتی که آن زمان، زمان بسیار مهم و ارزشمندی جهت دوره و مرور درس‏ ها می‏ باشد.
۳ ـ در طول مطالعات هفتگی باید ساعاتی را نیز برای مرور درس روز گذشته در نظر گرفت. فرض کنید فردی هر روز ۱۰ ساعت درس می‏ خواند و هر روز ۲۰ صفحه گایدلاین می‏ خواند؛ برنامه ریزی ایشان باید به گونه‏ ای باشد که ۸ ساعت برای ۲۰ صفحه جدید امروز وقت بگذارد و ۲ ساعت نیز ۲۰ صفحه روز قبل را مجدداً مرور کند و روز هفتم هفته را نیز فقط برای مرور و دوره کل مطالبی که در طی هفته خوانده است قرار دهد.
 
 • برنامه ریزی هر فرد با فرد دیگر متفاوت بوده و مخصوص خود اوست: از آنجایی که شرایط هر فرد با فردی دیگر متفاوت است زمان لازم برای آمادگی کامل در هر فرد با فردی دیگر فرق می‏ کند. عواملی که موجب تفاوت بین داوطلبان می‏ شود، عبارتند از: ۱- پایه درسی، ۲- ضریب هوشی، ۳- عادات و روش‏ های مطالعه در گذشته، ۴- منابعی که در گذشته از آن استفاده کرده است، ۵ - مدت زمانی که از فارغ‏ التحصیلی‏ اش گذشته است، ۶- وضعیت شغلی و تأهل، ۷- شاغل بودن، ۸ - میزان اعتماد به نفس،۹- رشته مورد علاقه
در آخرین تحقیقات آموزشی در دانشگاه‏ های معتبر جهان به این نتیجه رسیده‏ اند که با وجود تمام این تفاوت‏ ها در برنامه ریزی‏ های آموزشی ۲ چیز باید برای همه ثابت باشد که عبارتند از:
۱ ـ محتوای درسی (Subject)
۲ ـ تاریخ پایان آن درس (Deadline)
حال این دو مورد یعنی چه؟
باید به همه افرادی که در یک برنامه ریزی آموزشی واحد شرکت کرده‏ اند گفت که مثلاً در این هفته محتوای درسی (Subject) که شما باید مطالعه کنید درس گوارش و کبد است و روزی که باید آن را تمام کرده باشید پایان هفته (Deadline) است. حال با توجه به متغیرهایی که موجب تفاوت افراد می‏ شود که در بالا به آن اشاره شد دو فرد مختلف را برایتان مثال می‏ زنیم:
۱ ـ مشخصات فرد اول: پایه درسی ضعیفی داشته است، در دوران تحصیلی فقط با خواندن جزوه، درس‏ ها را می‏گذرانده، ۷ سال از فارغ‏ التحصیلی‏ اش گذشته، شاغل است و وضعیت تحصیلی خوبی نداشته است.
۲ ـ مشخصات فرد دوم: پایه درس بسیار خوبی داشته است به طوری که نمره آزمون پرانترنی‏ اش ۱۷۲ بوده است. از دوران تحصیلی به صورت مدون درس می‏ خوانده است و نه جزوه‏ ای، امسال به علت نمره پرانترنی بالا و معدل خوبش استریت دانشگاه تهران شده است، ۲۴ سال دارد و مجرد است.
خوب این دو فرد کاملاً در اتمسفری جداگانه سیر می‏ کنند ولی در ۲ مورد یکسان هستند و آن اینکه هر دو نفر باید تا پایان هفته درس گوارش و کبد را تمام کنند؛ حال فرق این دو در چیست؟
۱ ـ داوطلب اول باید مثلاً با روزی ۱۴ ساعت این مطالب را در تاریخ مقرر تمام کند.
۲ ـ داوطلب دوم باید مثلاً با روزی ۸ ساعت این مطالب را در تاریخ مقرر تمام کند.
نتیجه‏ گیری: اگرچه افراد شرایط گوناگونی از نظر تحصیلی، شغلی، اجتماعی، ضریب هوشی، سابقه درسی و... دارند اما در دو مورد باید مشترک باشند که این دو مورد عبارتند از:
۱ ـ محتوای درسی در هفته (Subject)
۲ ـ تاریخ پایان محتوای هر درس (Deadline)
 
 • پر کردن جدول زمان‏بندی مطالعه درسی هفتگی: از آنجایی که افراد در طول روز زمان‏ های زیادی را هدر می‏ دهند، شما برای اینکه بفهمید چقدر وقت در طول روز هدر داده‏ اید، تمام زمان‏ هایی را که درس می‏ خوانید و یا هر کار دیگری که می‏ کنید را ساعت به ساعت بنویسید تا در پایان هفته بفهمید واقعاً چقدر درس خوانده‏ اید و چقدر وقت هدر داده‏ اید. مزایای پرکردن جدول زمان‏بندی مطالعه درسی هفتگی عبارتند از:

۱ ـ تنظیم برنامه آموزشی شما واقع‏بینانه می شود و نه ایده‏ آل‏ گرایانه. بسیاری از افراد را وقتی با آنها صحبت می‏ کنید و از آنها می‏ پرسید چند ساعت در روز درس می‏خوانید می‏ گویند ۸ تا ۱۰ ساعت ولی وقتی جدول هفتگی خود را پُر می‏ کنند متوجه می‏ شوند چیزی حدود ۴-۲ ساعت درس خوانده‏ اند و مابقی ساعات روز را هدر داده‏ اند ولی چون کتاب جلویشان باز بوده است برای خود ۱۰-۸ ساعت مطالعه را در روز در نظر گرفته‏ اند و چون واقعاً ۱۰-۸ ساعت درس نخوانده‏ اند از این موضوع شاکی هستند که صفحات کافی از کتاب را جلو نرفته‏ اند.
۲ ـ‌ به حدس و گمان توجه نمی‏ شود و دقیقاً مشخص می‏ شود که فرد چقدر درس خوانده است.
۳ ـ‌ وقتی که ساعات مطالعه خود را می‏ نویسید ناخودآگاه تشویق می‏ شوید که روزها و هفته‏ های آینده بهتر و بیشتر درس بخوانید و انگیزه‏ تان بالا می‏ رود.
۴ ـ با پُرکردن دقیق جدول زمانبندی، راندمان مطالعه خود را به دست می‏ آورید و متوجه می‏ شوید در یک ساعت چند صفحه را می‏ توانید مطالعه کنید یا چند تست را می‏ توانید بزنید.
۵ ـ فرد از توان و قدرت مطالعاتی خود به صورت دقیق آگاه می‏ شود. به عبارت دیگر متوجه می‏ شود که می‏ تواند روزی چند ساعت درس بخواند.
نتیجه‏ گیری: پُرکردن جدول زمان‏بندی مطالعه درسی هفتگی از واجبات دوره طولانی آماده‏ سازی برای امتحانات پرانترنی و دستیاری است چرا که:
۱ ـ حدس و گمان جای خود را به عدد و رقم آماری دقیق درسی می‏ دهد.
۲ ـ توان هر فرد دقیقاً به دست می‏ آید.
۳ ـ عملکرد افراد بهبود یافته و با افزایش انگیزه فرد سعی می‏ کند هر روز بیشتر از دیروز و هر هفته بهتر و بیشتر درس بخواند.
۴ ـ‌ فرد راندمان واقعی عملکردی خود را به دست می‏ آورد به عبارت دیگر فرد متوجه می‏ شود در هر ساعت چند صفحه می‏ تواند بخواند یا چند تست می‏ زند.

• نقش اصلی در برنامه ریزی به عهده کیست؟ فرض کنید در درمانگاه نشسته‏ اید و بیماری به علت سوءهاضمه به شما مراجعه کرده است. شما پس از اخذ شرح حال و معاینه و تست اوره‏ آز متوجه زخم پپتیک با آلودگی H.Pylori می‏ شوید. به بیمار درمان ترکیبی با آنتی ‏بیوتیک و امپرازول تجویزمی‏ کنید و به ایشان تأکید می‏ کنید که باید دوره درمان را کامل کند. شما وظیفه خود را به نحو احسن و کامل انجام داده‏ اید اما اگر این بیمار به وظایفی که به عهده او سپرده شده است عمل نکند آیا بیماریش درمان می‏ شود؟ مسلماً خیر.
معمولاً اکثر داوطلبانی که در این مدت ۱۹ سال به به من جهت مشاوره مراجعه نموده، انتظار دارند که ما یک برنامه آموزشی برای آنها تنظیم کنیم و فوراً نسخه شفابخش، آسان و سهل الوصول را به آنها بدهیم. البته خیلی‏ ها این کار را انجام می‏ دهند و افراد را با وعده‏ های شیرین اما غیرواقعی مدتی خوشحال می‏ کنند و چون بیشتر داوطلبان به دنبال راه‏ های میانبر و آسان هستند که با صرف وقت زمانی اندک بهترین رشته را قبول شوند ابتدا بسیار خوشحال می‏ شوند ولی پس از امتحان تازه متوجه می‏ شوند که بیراه رفته‏ اند. ما به شما در مشاوره‏ های برنامه ریزی می‏ گوییم که:
۱ ـ تا به برنامه‏ های ما که البته سنگین هم هستند عمل نکنید؛ انتظار معجزه نداشته باشید چون معجزه‏ ای در کار نیست بلکه باید به برنامه‏ های آموزشی خود توجه کنید و به دقت به آن عمل نمائید.
۲ ـ‌ ما به شما روش برنامه ریزی، انتخاب منابع صحیح و نحوه مطالعه را آموزش می‏ دهیم و بر اجرای آن نظارت می‏ کنیم ولی عمل کردن به این برنامه ریزی به عهده شماست.
۳ ـ‌ ما به شما می‏ گوییم که اگر می‏ خواهید موفق شوید باید وقت بگذارید، درس بخوانید، زیاد بخوانید و از حواشی پرهیز کنید.
نتیجه‏ گیری: نقش اصلی را در برنامه ریزی و مشاوره‏ های تحصیلی را خود فرد بازی می‏ کند، که باید به آن برنامه‏ ها و مشاوره‏ های تحصیلی به دقت عمل کند.

• رقیب شما کیست؟ تاکنون به این مسئله فکر کرده‏ اید که رقیب واقعی شما در امتحانات پرانترنی و دستیاری کیست؟ خوب شاید به ذهن‏تان برسد آن ۱۵ تا ۱۷ هزار نفری باشند که در امتحان دستیاری شرکت می‏ کنند ولی نه اینگونه نیست. رقیب اصلی شما، خودتان هستید. شما در طول دوره آمادگی باید با خودتان رقابت کنید و هر روزتان باید از روز قبل و هر هفته‏ تان باید از هفته قبل بهتر و پُربارتر باشد. این احتیاج به یک برنامه ریزی دقیق با پُرکردن جدول زمانبندی مطالعه هفتگی دارد. شما باید سعی کنید با ثبت دقیق برنامه روزانه و هفتگی خود هر روز با خود رقابت کنید و ساعات درسی خود را بالا ببرید. این در حالی است که اکثر داوطلبان دقیقاً عکس این راه را انتخاب می‏ کنند و دائماً به فکر این هستند که دوستان خود چگونه عمل می‏ کنند و در روز مرتباً به دوستان خود زنگ می‏ زنند و از آنها وضعیت‏شان را می‏ پرسند. این گفتگوها اغلب فقط منجر به ایجاد شایعات مختلف، حرف‏ های بیهوده و راهکارهای اشتباه می‏ شود. بنابراین بهترین راه این است که شما تمام هدفتان این باشد که راندمان کاری خود را بالا ببرید و در رقابت با خود زمان درس خواندن خود را تا آخرین حد توان بالا ببرید.

• برای شروع دیرنیست؟ کم نیستند داوطلبانی که برای شروع آمادگی امتحان دستیاری چند ماه درس نخوانده‏ اند و مثلاً از شهریور ماه تصمیم به شرکت در آزمون می‏ نمایند. اولین سؤالی که برایشان مطرح می‏ شود این است که آیا الان دیر نیست؟
پاسخ : هنوز فرصت دارید به شرطی که واقعاً تصمیم داشته باشید که وقت بگذارید و با تلاش مضاعف گذشته را جبران کنید. با یک اراده قوی و انرژی بالا شروع کنید ومطمئن باشید که "واقعاً هنوز دیر نشده است."
در تجربیات ۱۹ ساله اینجانب بسیار کسانی را داشته‏ ایم که مثلاً از شهریورماه، مهر و حتی آبان ماه شروع کرده‏ اند و در رشته‏ های بسیار بالا و در دانشگاه‏ های معتبر پذیرفته شده‏ اند ولی در این مدت واقعاً درس خوانده‏ اند و حتی یک دقیقه هم وقت تلف نکرده‏ اند. برعکس بسیاری از داوطلبان که سال‏ ها در این آزمون‏ ها شرکت می‏ کنند و مردود می‏ شوند؛ دارای ویژگی‏ های زیر هستند:
۱ ـ بیشتر Show درس خواندن دارند تا درس خواندن واقعی
۲ ـ‌ مرتباً از این شاخه به آن شاخه می‏ پرند. یک روز تصمیم به ادامه تحصیل در خارج را دارند، روز دیگر تصمیم به ادامه تحصیل در ایران دارند. از کتاب‏ ها و جزوات مؤسسات مختلفی استفاده می‏ کنند و هیچ وقت با یک مجموعه هماهنگ نمی‏ شوند.
۳ ـ‌ همیشه مقصریاب هستند و دنبال مقصر می‏ گردند، در حالی که مقصر اصلی خود آنها هستند.
۴ ـ‌ داستان‏ های عجیب و غریبی در مورد این امتحان سر هم می‏ کنند و بسیار با آب و تاب در مورد نحوه آمادگی و نحوه سؤالات و... صحبت می‏ کنند که انگار نفر اول آزمون سال گذشته هستند.
۵ ـ‌ همواره بر این عقیده هستند که سؤالات امتحان دستیاری استاندارد نمی‏ باشد و وقتی از آنها می‏ پرسیم خوب شما بگویید که تعریف سؤال استاندارد چیست؟ پاسخ‏ های عجیب و غریب و بی‏ اساسی می‏ دهند.
۶ ـ‌ موجب تضعیف روحیه دیگران می‏ شوند و به آنها می‏ گویند اصلاً این امتحان قبولی ندارد؛ باید چند سال خواند تا قبول شد. اصلاً‌ تخصص هم به درد نمی‏ خورد؛ تازه بعدش هم باید به طرح برویم. به عبارت دیگر شخصیت گلام در گالیور را به صورت کامل اجراء‌ می‏ کنند.
نتیجه‏ گیری: قبولی در امتحان دستیاری آنقدر هم دشوار نبوده بلکه بسیار آسان است به شرطی که فرد بی‏ دلیل خود را اسیر حاشیه نکند و بی‏خودی موضوع را بزرگ و به اصطلاح شلوغش نکند. اگر فردی در آرامش کامل فقط درس بخواند (نه Show درس) حتماً در رشته مورد علاقه اش قبول می‏ شود.